Cách chữa đi ngoài cho trẻ sơ sinh an toàn, hiệu quả cha mẹ nên biết

Đi ngoài nhiều lần trong ngày là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh, nhất là trong những tháng đầu đời. Tuy nhiên, cha mẹ thường khó phân biệt đây là biểu hiện sinh lý bình thường hay dấu hiệu bệnh lý, và đặc biệt băn khoăn không biết nên áp dụng cách chữa thế nào. Bài viết này sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu bất thường và các cách chữa đi ngoài cho trẻ sơ sinh an toàn, hiệu quả.

Mục lục nội dung

1. Đi ngoài ở trẻ sơ sinh có bình thường không?

Đi ngoài ở trẻ sơ sinh là một vấn đề mà nhiều cha mẹ quan tâm và lo lắng. Tuy nhiên, việc đi ngoài của trẻ sơ sinh rất đa dạng, có thể thay đổi về tần suất, màu sắc, và kết cấu phân. Hầu hết các trường hợp đều là hoàn toàn bình thường và là dấu hiệu cho thấy hệ tiêu hóa của bé đang hoạt động tốt.

Màu sắc và kết cấu phân:

- Phân su: Trong vài ngày đầu sau sinh, phân của bé có màu xanh đen, sệt, không mùi, gọi là phân su. Đây là những chất bé nuốt vào khi còn trong bụng mẹ.
- Phân chuyển tiếp: Sau 3-4 ngày, phân chuyển sang màu xanh lá cây hoặc vàng nâu, lỏng hơn.

Phân bình thường: Với trẻ bú mẹ, phân thường có màu vàng tươi, kết cấu lỏng, sệt như mù tạt, có hạt nhỏ, hơi chua.Trẻ bú sữa công thức có phân thường đặc hơn, màu nâu nhạt hoặc vàng nâu, có mùi nặng hơn một chút.

Đi ngoài nhiều lần trong ngày là hiện tượng thường gặp ở trẻ sơ sinh.

Tần suất:

Những tuần đầu: Trẻ có thể đi ngoài rất nhiều lần trong ngày, thậm chí sau mỗi cữ bú.
Sau 1-2 tháng: Tần suất đi ngoài có thể giảm đi, có bé đi 1-2 lần/ngày, thậm chí 1 lần/vài ngày, miễn là phân mềm, không có dấu hiệu táo bón thì đều là bình thường.

2. Nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh bị đi ngoài nhiều

Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ sơ sinh đi ngoài, trong đó phổ biến nhất là:

Nhiễm virus: Rotavirus là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong mùa lạnh.
Nhiễm vi khuẩn: E.coli, Salmonella, Shigella… thường do thực phẩm, nước uống hoặc vệ sinh kém.
Ký sinh trùng: Một số loại giun sán hoặc Giardia lamblia có thể gây đi ngoài kéo dài.
Không dung nạp lactose: Trẻ khó tiêu hóa đường lactose trong sữa, dẫn đến đi ngoài phân lỏng, nhiều bọt.
Dị ứng thực phẩm: Sữa bò, trứng, hải sản trong khẩu phần của mẹ (nếu bé bú mẹ) cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa.
Ảnh hưởng từ thuốc: Kháng sinh làm mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, gây tiêu chảy.
Vệ sinh kém: Bình sữa, núm ti, đồ chơi, tay mẹ không sạch có thể là nguồn lây nhiễm vi khuẩn.

Trẻ sơ sinh bị đi ngoài nhiều có thể do dị ứng đường lactose trong sữa.

3. Dấu hiệu bất thường khi trẻ sơ sinh đi ngoài

Để biết khi nào cần tìm cách chữa đi ngoài cho trẻ sơ sinh, cha mẹ hãy chú ý đến các dấu hiệu sau:

Đi ngoài >6 lần/ngày, phân toàn nước.
Phân có màu xanh rêu, nhầy máu hoặc mùi hôi thối bất thường.
Bé bú ít, bỏ bú, nôn nhiều.
Quấy khóc kéo dài, ngủ kém, người mệt lả.
Có dấu hiệu mất nước: môi khô, mắt trũng, thóp lõm, da nhăn.
Sốt cao, co giật hoặc chậm tăng cân rõ rệt.

Khi có những biểu hiện này, cha mẹ không nên chủ quan mà cần áp dụng các cách xử trí đúng và kịp thời.

4. Cách chữa đi ngoài cho trẻ sơ sinh an toàn tại nhà

Để giúp bé hồi phục, cha mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau đây.

4.1. Bù nước và điện giải cho bé

Mất nước là biến chứng nguy hiểm nhất khi trẻ sơ sinh đi ngoài nhiều. Chỉ cần mất 5–10% trọng lượng nước cơ thể, bé đã có thể rơi vào tình trạng nguy hiểm. Bù nước và điện giải giúp bù lại lượng nước và điện giải bị mất, ngăn ngừa sốc mất nước.

Cách thực hiện:

Cho bé bú mẹ nhiều hơn, bú thành nhiều cữ nhỏ để dễ hấp thu.
Nếu dùng sữa công thức, vẫn tiếp tục cho uống, nhưng pha đúng tỷ lệ, không đặc hơn.
Trường hợp bé mất nước nặng, bác sĩ có thể kê dung dịch oresol pha loãng phù hợp với lứa tuổi.

Tăng cữ bú mẹ của trẻ giúp bổ sung nước và điện giải hiệu quả.

4.2. Duy trì bú mẹ hoàn toàn

Sữa mẹ chứa nhiều kháng thể IgA, lactoferrin và enzyme giúp bảo vệ niêm mạc ruột, chống lại virus, vi khuẩn. Duy trì bú mẹ giúp tăng miễn dịch, hỗ trợ hồi phục đường ruột và rút ngắn thời gian tiêu chảy.

Cách thực hiện: Cho bú thường xuyên, mỗi lần ít một, kể cả khi bé đang đi ngoài. Không nên ngừng cho bú vì sợ bé tiêu chảy nặng hơn.

4.3. Điều chỉnh chế độ ăn của mẹ (khi bé bú mẹ)

Thức ăn mẹ tiêu thụ có thể ảnh hưởng đến bé thông qua sữa.Điều chỉnh chế độ ăn của mẹ giúp sữa mẹ “mát” hơn, giảm nguy cơ kích ứng hệ tiêu hóa của bé.

Cách thực hiện:

Tránh ăn thực phẩm dễ gây dị ứng như hải sản lạ, sữa bò, đồ cay nóng.
Hạn chế đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ, nước ngọt có gas.
Ăn nhiều rau xanh, trái cây chín, thực phẩm dễ tiêu hóa.

4.4. Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm

Nhiễm khuẩn từ thực phẩm và môi trường là nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy ở trẻ. Khi bé bị tiêu chảy mẹ nên đảm bảo giữ vệ sinh thực phẩm để giảm đáng kể nguy cơ nhiễm khuẩn, bảo vệ hệ tiêu hóa non nớt của trẻ.

Mẹ bỉm nên chú ý chế độ dinh dưỡng nếu trẻ bú mẹ bị đi ngoài.

Cách thực hiện:

Tiệt trùng bình sữa, núm vú trước mỗi lần dùng.
Sử dụng nguồn nước sạch để pha sữa và vệ sinh cho bé.
Rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi chế biến và cho bé bú.

4.5. Bổ sung men vi sinh (theo chỉ định bác sĩ)

Men vi sinh cung cấp lợi khuẩn, cân bằng hệ vi sinh đường ruột, ức chế vi khuẩn gây bệnh. Bổ sung men vi sinh đúng cách giúp rút ngắn thời gian đi ngoài, giảm mức độ tiêu chảy, hỗ trợ tiêu hóa khỏe mạnh hơn.

Cách dùng: Tham khảo bác sĩ để lựa chọn loại men vi sinh an toàn cho trẻ sơ sinh, thường ở dạng nhỏ giọt hoặc gói bột.

4.6. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy

Thuốc cầm tiêu chảy có thể giữ lại vi khuẩn và độc tố trong ruột, làm bệnh nặng thêm, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. Chỉ sử dụng thuốc khi có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa nhi.

5. Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Cha mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay nếu có các biểu hiện sau:

Đi ngoài liên tục trên 10 lần/ngày, phân toàn nước.
Phân có máu, nhầy mủ, mùi thối nặng.
Bé bỏ bú hoàn toàn, nôn ói nhiều, sốt cao trên 38,5°C.
Có dấu hiệu mất nước nặng: mắt trũng, da nhăn, tiểu ít, thóp lõm sâu.
Bé mệt lả, li bì hoặc có biểu hiện co giật.

Nếu trẻ đi ngoài liên tục cần đưa đến bác sĩ để được thăm khám.

6. Cách phòng ngừa đi ngoài ở trẻ sơ sinh

Phòng bệnh bao giờ cũng tốt hơn chữa bệnh. Cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau để hạn chế tình trạng đi ngoài ở trẻ sơ sinh:

Cho bé bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu.
Đảm bảo vệ sinh khi pha sữa, tiệt trùng bình sữa, núm vú thường xuyên.
Giữ môi trường sống sạch sẽ, tránh bụi bẩn, khói thuốc.
Mẹ duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế đồ ăn dễ gây dị ứng.
Không tự ý dùng thuốc kháng sinh hoặc thực phẩm chức năng cho trẻ sơ sinh.

Đi ngoài nhiều lần ở trẻ sơ sinh có thể là hiện tượng bình thường hoặc dấu hiệu tiêu chảy bệnh lý. Áp dụng đúng cách chữa đi ngoài cho trẻ sơ sinh như bù nước và điện giải, duy trì bú mẹ, điều chỉnh chế độ ăn của mẹ, giữ vệ sinh an toàn thực phẩm và bổ sung men vi sinh khi cần sẽ giúp bé nhanh chóng hồi phục.