Không phải lúc nào biếng ăn cũng là bệnh lý. Thực tế, có những giai đoạn trẻ trải qua tình trạng biếng ăn sinh lý gắn liền với các giai đoạn phát triển tự nhiên của trẻ. Bài viết sau sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về biếng ăn sinh lý, dấu hiệu nhận biết và cách xử trí phù hợp

1. Biếng ăn sinh lý là gì?

Biếng ăn sinh lý là tình trạng trẻ ăn ít hoặc từ chối ăn tạm thời do sự thay đổi trong cơ thể khi bước vào các giai đoạn phát triển quan trọng. Đây là hiện tượng bình thường, không phải bệnh lý và thường tự cải thiện sau vài ngày đến vài tuần.

Biếng ăn sinh lý khác với biếng ăn bệnh lý. Nếu biếng ăn bệnh lý thường do các vấn đề sức khỏe như tiêu hóa kém, nhiễm khuẩn, hoặc thiếu vi chất, thì biếng ăn sinh lý xảy ra do cơ thể trẻ đang tập trung năng lượng cho việc phát triển thể chất hoặc tinh thần.

Biếng ăn sinh lý thường gặp khi bước vào các giai đoạn phát triển quan trọng. 

2. Dấu hiệu trẻ bị biếng ăn sinh lý

Biếng ăn sinh lý là một giai đoạn phát triển bình thường ở trẻ, khác với biếng ăn bệnh lý. Để nhận biết đúng, cha mẹ cần chú ý những dấu hiệu sau:

• Thời gian ăn kéo dài và giảm hứng thú với thức ăn: Trẻ ăn ít đi, ngậm thức ăn lâu trong miệng, từ chối ăn những món mà trước đây rất thích. Trẻ có thể nhè hoặc nôn thức ăn ra ngoài.
• Tăng trưởng bình thường: Mặc dù ăn ít nhưng trẻ vẫn lên cân đều đặn, chiều cao và cân nặng nằm trong ngưỡng bình thường. Trẻ vẫn khỏe mạnh, ngủ ngon và đi vệ sinh đều đặn.
• Vui vẻ, hoạt bát: Trẻ vẫn năng động, vui chơi, không có biểu hiện mệt mỏi hay cáu kỉnh bất thường.

Biếng ăn sinh lý thường chỉ kéo dài khoảng 1-2 tuần. Tình trạng này thường xảy ra vào những “cột mốc vàng” trong quá trình phát triển của trẻ:

• Giai đoạn 3-4 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu nhận biết thế giới xung quanh, dễ bị phân tâm bởi âm thanh, màu sắc và đồ chơi.
• Giai đoạn 6-7 tháng tuổi: Trẻ mọc răng, lợi sưng đỏ, ngứa và đau khiến trẻ khó chịu.
• Giai đoạn 1 tuổi, 2 tuổi: Trẻ tập đi, tập nói, thích khám phá mọi thứ và không muốn ngồi yên một chỗ để ăn.

 Nếu trẻ biếng ăn kéo dài, kèm theo các dấu hiệu bất thường như sụt cân, mệt mỏi, hay ốm vặt, đó có thể là dấu hiệu của biếng ăn bệnh lý và bạn nên đưa trẻ đi khám để được tư vấn.

 Trẻ mọc răng, lợi sưng đỏ, ngứa và đau khiến trẻ biếng ăn.

3. Nguyên nhân gây biếng ăn sinh lý

Biếng ăn sinh lý có thể xuất hiện ở nhiều giai đoạn khác nhau trong quá trình lớn lên của trẻ. Nguyên nhân phổ biến gồm:

• Giai đoạn tăng trưởng: Khi trẻ đạt mốc phát triển mới (biết lẫy, biết bò, biết đi), năng lượng cơ thể ưu tiên cho vận động thay vì ăn uống.
• Mọc răng: Bé khó chịu ở nướu, đau rát, làm giảm hứng thú với ăn uống.
• Thay đổi chế độ ăn: Chuyển từ bú sữa sang ăn dặm hoặc từ cháo sang cơm có thể khiến bé chưa kịp thích nghi.
• Thay đổi tâm sinh lý: Bé bắt đầu biết bày tỏ sở thích cá nhân, từ chối một số món ăn không hợp khẩu vị.
• Ảnh hưởng môi trường: Thay đổi người chăm sóc, đi nhà trẻ, thay đổi thói quen sinh hoạt.

4. Phân biệt biếng ăn sinh lý và biếng ăn bệnh lý

Biếng ăn là tình trạng phổ biến ở trẻ nhỏ, nhưng không phải lúc nào cũng đáng lo ngại. Việc phân biệt được biếng ăn sinh lý và biếng ăn bệnh lý sẽ giúp cha mẹ xử lý đúng cách, tránh gây áp lực không cần thiết cho trẻ.

5. Cách xử trí khi trẻ bị biếng ăn sinh lý

Biếng ăn sinh lý không cần điều trị bằng thuốc, nhưng cha mẹ có thể hỗ trợ để bé nhanh lấy lại hứng thú ăn uống.

5.1. Tôn trọng nhu cầu tự nhiên của bé

Ép bé ăn khi không muốn có thể gây phản tác dụng, khiến trẻ sợ hãi bữa ăn, hình thành ác cảm với thức ăn. Khi bé không ăn, hãy tạm dừng và cho bé cơ hội quay lại bàn ăn khi đói. Quan sát tín hiệu đói của bé thay vì áp đặt.

Tôn trọng nhu cầu tự nhiên của bé nếu bé bị biếng ăn sinh lý.

5.2. Đa dạng thực đơn

Bé dễ chán ăn nếu ngày nào cũng ăn một vài món quen thuộc. Đa dạng thực phẩm giúp kích thích vị giác, đồng thời cung cấp đủ dưỡng chất. Để cải thiện tình trạng biếng ăn sinh lý cha mẹ có thể:

• Thay đổi món ăn thường xuyên để kích thích vị giác và sự tò mò của bé.
• Chế biến món ăn theo nhiều cách khác nhau, trang trí món ăn thành các hình thù ngộ nghĩnh, thu hút sự chú ý của bé.
• Cung cấp nhiều loại thực phẩm với màu sắc và kết cấu khác nhau để bé khám phá.

5.3. Chia nhỏ bữa ăn

Dạ dày trẻ nhỏ còn hạn chế, ăn quá nhiều một lúc dễ gây đầy bụng, làm bé chán ăn. Thay vì cố gắng cho bé ăn một lượng lớn trong một bữa, hãy chia nhỏ thành 5-6 bữa ăn trong ngày. Điều này giúp giảm áp lực ăn uống cho bé và bé cũng dễ tiếp nhận thức ăn hơn.

5.4. Giữ không khí vui vẻ khi ăn

Môi trường ăn uống ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của trẻ. Hãy:

• Tắt tivi, điện thoại và các yếu tố gây xao nhãng khác.
• Không quát mắng hay căng thẳng trong bữa ăn.
• Cho bé cùng ăn với gia đình để bé học cách ăn uống từ người lớn và cảm thấy thích thú hơn.

Cho bé cùng ăn với gia đình khiến bé cảm thấy thích thú hơn.

5.5. Bổ sung vi chất nếu cần

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyên bổ sung các vi chất để hỗ trợ bé.

• Kẽm: Giúp tăng cảm giác thèm ăn và cải thiện vị giác.
• Vitamin nhóm B: Hỗ trợ quá trình chuyển hóa năng lượng, giúp bé ăn ngon miệng hơn.
• Men vi sinh (Probiotic): Giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa.

Lưu ý: Việc bổ sung vi chất cần tuân theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo đúng liều lượng và an toàn cho trẻ.

6. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?

Biếng ăn sinh lý thường tự hết, nhưng cần đưa bé đi khám nếu có:

• Biếng ăn kéo dài hơn 1 tháng.
• Bé sụt cân nhanh, chậm tăng trưởng.
• Kèm theo triệu chứng bệnh lý: sốt, nôn ói, tiêu chảy, đau bụng.
• Cha mẹ lo lắng bé thiếu vi chất, chậm phát triển so với lứa tuổi.

Biếng ăn sinh lý là hiện tượng bình thường trong quá trình phát triển của trẻ, không phải bệnh lý nguy hiểm. Cha mẹ có thể hỗ trợ bằng cách tôn trọng nhu cầu ăn uống của bé, đa dạng hóa thực đơn, chia nhỏ bữa ăn và duy trì bầu không khí thoải mái trong bữa cơm.