Khi bé bị tiêu chảy, cha mẹ thường lo lắng sữa sẽ làm tình trạng nặng hơn. Vậy thực tế, bé bị tiêu chảy có nên uống sữa không, nên chọn loại sữa nào và cách cho uống ra sao? Bài viết sau sẽ giải đáp đầy đủ cho cha mẹ.

1. Dấu hiệu nhận biết trẻ bị tiêu chảy?

Tiêu chảy ở trẻ em là tình trạng đi ngoài phân lỏng, nhiều nước hơn bình thường và số lần đi trong ngày cũng nhiều hơn. Mặc dù tiêu chảy là một bệnh phổ biến và thường không quá nguy hiểm, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, trẻ có thể bị mất nước nghiêm trọng, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Bạn có thể nhận biết trẻ bị tiêu chảy qua những dấu hiệu sau:

• Đi ngoài phân lỏng, nhiều nước: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Phân có thể có màu xanh, vàng hoặc lẫn nhầy, máu.
• Đi ngoài nhiều lần: Trẻ đi tiêu nhiều hơn 3 lần/ngày.
• Các triệu chứng đi kèm: Trẻ có thể bị nôn ói, sốt, đau bụng, chán ăn, mệt mỏi.

Tiêu chảy ở trẻ em là tình trạng phổ biến và thường không quá nguy hiểm.

2. Nguyên nhân bé bị tiêu chảy

Một số nguyên nhân phổ biến gây tiêu chảy ở trẻ gồm:

• Nhiễm virus, vi khuẩn, ký sinh trùng: như Rotavirus, E.coli, Salmonella.

• Dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm: Một số trẻ có thể bị tiêu chảy khi dị ứng với một số loại protein (phổ biến nhất là protein trong sữa bò) hoặc không dung nạp lactose (đường có trong sữa).
• Chế độ ăn của mẹ: Đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn, chế độ ăn của mẹ cũng có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ. Nếu mẹ ăn quá nhiều đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, hoặc dùng một số loại thuốc, trẻ có thể bị tiêu chảy.
• Thay đổi thức ăn đột ngột: Việc cho trẻ ăn dặm quá sớm hoặc thay đổi loại sữa, thức ăn đột ngột có thể làm hệ tiêu hóa của trẻ chưa kịp thích nghi, dẫn đến tiêu chảy.

• Sử dụng thuốc kháng sinh: Thuốc kháng sinh có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tiêu diệt cả vi khuẩn có lợi, gây ra tác dụng phụ là tiêu chảy.
• Vệ sinh kém: Môi trường sống, đồ chơi, bình sữa, tay của người chăm sóc không được vệ sinh sạch sẽ, tạo điều kiện cho vi khuẩn và virus xâm nhập vào cơ thể trẻ.
• Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý như hội chứng ruột kích thích, viêm ruột… cũng có thể là nguyên nhân gây tiêu chảy kéo dài ở trẻ.

3. Bé bị tiêu chảy có nên uống sữa?

Khi trẻ bị tiêu chảy, việc cho bé uống sữa có thể cần được cân nhắc cẩn thận, tùy thuộc vào loại sữa và mức độ tiêu chảy của bé.

3.1. Trẻ bú sữa mẹ

Nếu bé đang bú mẹ hoàn toàn, bạn nên tiếp tục cho bé bú bình thường và tăng số lần bú. Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất, dễ tiêu hóa và chứa các kháng thể giúp bé chống lại nhiễm trùng và phục hồi nhanh hơn. Tuyệt đối không nên ngừng cho bé bú mẹ khi bị tiêu chảy.

Trẻ bị tiêu chảy nên bú mẹ bình thường và tăng số lần bú. 

3.2. Trẻ uống sữa công thức hoặc sữa tươi

Với trẻ uống sữa công thức hoặc sữa tươi, bạn cần lưu ý:

• Không ngừng đột ngột: Nếu tiêu chảy nhẹ, bạn vẫn có thể tiếp tục cho bé uống loại sữa đang dùng. Tuy nhiên, nếu bé có các dấu hiệu đầy hơi, chướng bụng sau khi uống sữa, có thể bé đang gặp tình trạng không dung nạp đường lactose.
• Trường hợp không dung nạp lactose: Tiêu chảy có thể làm tổn thương niêm mạc ruột non, khiến cơ thể tạm thời không sản xuất đủ men lactase để tiêu hóa đường lactose trong sữa. Khi đó, đường lactose không được tiêu hóa sẽ gây tiêu chảy nặng hơn. Trong trường hợp này, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để chuyển sang các loại sữa chuyên biệt dành cho trẻ tiêu chảy, thường là sữa không chứa lactose (lactose-free) trong một thời gian ngắn.
• Sữa chua: Sữa chua chứa men vi sinh (probiotics) có lợi, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột và cải thiện tình trạng tiêu chảy. Bạn có thể cho trẻ ăn sữa chua (đối với trẻ từ 6 tháng trở lên) để hỗ trợ tiêu hóa.

4. Các loại sữa phù hợp khi bé bị tiêu chảy

Khi bé bị tiêu chảy, việc lựa chọn loại sữa phù hợp là rất quan trọng để giúp bé phục hồi nhanh chóng mà không làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn. Nếu ba mẹ còn băn khoăn bé bị tiêu chảy có nên uống sữa gì, dưới đây là các loại sữa phù hợp cho bé trong giai đoạn này, dựa trên nguyên nhân và tình trạng cụ thể của bé.

4.1. Sữa mẹ

Nếu bé đang bú mẹ, sữa mẹ là lựa chọn tốt nhất. Sữa mẹ không chỉ cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, dễ tiêu hóa mà còn chứa các kháng thể và lợi khuẩn giúp bé chống lại nhiễm trùng và phục hồi niêm mạc ruột. Bạn nên cho bé bú nhiều lần hơn, theo nhu cầu của bé.

4.2. Sữa không chứa lactose (Lactose-free)

Đây là loại sữa phổ biến và được khuyên dùng nhất khi trẻ bị tiêu chảy. Tiêu chảy cấp tính có thể làm tổn thương tạm thời niêm mạc ruột, khiến cơ thể không sản xuất đủ men lactase để tiêu hóa đường lactose trong sữa. Việc tiếp tục uống sữa thường có thể làm tiêu chảy nặng hơn.

Sữa không chứa lactose là loại sữa phổ biến và được khuyên dùng nhất khi trẻ bị tiêu chảy. 

Sữa không chứa lactose giúp bé tránh được tình trạng này, đồng thời vẫn cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết. Bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi chuyển sang loại sữa này. Sau khi bé hồi phục, thường sau 1-2 tuần, bạn có thể quay lại loại sữa công thức thông thường.

4.3. Sữa thủy phân một phần

Nếu bé bị tiêu chảy do dị ứng đạm sữa bò, bạn cần chuyển sang sữa công thức có đạm thủy phân. Trong đó:

• Sữa thủy phân một phần: Đạm sữa đã được phân cắt một phần thành các phân tử nhỏ hơn, giúp bé dễ tiêu hóa và hấp thu hơn. Loại sữa này phù hợp với những trường hợp dị ứng nhẹ.
• Sữa thủy phân hoàn toàn: Đạm sữa đã được phân cắt hoàn toàn, thường được dùng cho những trường hợp dị ứng nặng hơn.

4.4. Sữa có bổ sung men vi sinh và prebiotic

Một số loại sữa đặc chế cho trẻ bị rối loạn tiêu hóa có thể chứa các thành phần sau:

• Men vi sinh (Probiotics): Giúp khôi phục lại hệ vi khuẩn có lợi trong đường ruột, ức chế vi khuẩn gây bệnh và rút ngắn thời gian tiêu chảy.
• Chất xơ hòa tan (Prebiotics): Cung cấp thức ăn cho men vi sinh, giúp chúng phát triển mạnh mẽ hơn.
• Nucleotide: Hỗ trợ quá trình tái tạo niêm mạc ruột bị tổn thương.

5. Cách cho bé uống sữa khi bị tiêu chảy

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả, khi đã xác định bé bị tiêu chảy có nên uống sữa, cha mẹ nên:

• Cho bé bú sữa mẹ thường xuyên, không giới hạn số lần.
• Với sữa công thức: chia nhỏ lượng sữa thành nhiều cữ, tránh cho uống quá nhiều một lúc.
• Pha sữa đúng hướng dẫn, không đặc hơn bình thường.
• Kết hợp cho bé uống thêm dung dịch Oresol (theo chỉ định) để bù nước.
• Theo dõi phản ứng của bé sau khi uống: nếu có nôn, tiêu chảy nhiều hơn thì cần thay đổi loại sữa.

Bé bị tiêu chảy cần uống sữa pha đúng tỷ lệ, không đặc hơn bình thường.

Ngoài việc quan tâm đến bé bị tiêu chảy có nên uống sữa, cha mẹ cũng cần chú ý chế độ dinh dưỡng khác:

• Cho bé ăn cháo loãng, súp dễ tiêu.
• Bổ sung thực phẩm chứa kẽm, vitamin A, B, C.
• Tránh đồ ăn nhiều dầu mỡ, nước ngọt có ga.
• Ưu tiên các loại trái cây mềm như chuối chín, táo nấu chín, cam.

Bé bị tiêu chảy có nên uống sữa tùy vào nguyên nhân và tình trạng sức khỏe. Với bé bú mẹ, nên tiếp tục bú bình thường. Với bé uống sữa công thức, cha mẹ cần xem xét có bất dung nạp lactose hay dị ứng đạm sữa bò hay không để chọn loại sữa phù hợp.