Bé bị táo bón lâu ngày có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và tinh thần. Nếu không được xử lý sớm, táo bón có thể trở thành mãn tính, gây biến chứng nguy hiểm. Bài viết dưới đây sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu, cách xử lý và phòng ngừa hiệu quả khi bé bị táo bón lâu ngày.

1. Nguyên nhân khiến bé bị táo bón lâu ngày

Khi một em bé đi ngoài ít hơn 3 lần một tuần, phân khô cứng và phải rặn nhiều, đó là dấu hiệu của táo bón. Tình trạng này được coi là táo bón lâu ngày nếu kéo dài trên hai tuần và không cải thiện dù cha mẹ đã thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt của bé.

Tình trạng này khiến bé mệt mỏi, ăn uống kém, chậm lớn và tăng nguy cơ mắc các bệnh về hậu môn – trực tràng. Để có hướng xử lý đúng, cha mẹ cần nắm rõ các nguyên nhân khiến bé bị táo bón lâu ngày:

Bé bị táo bón trên 2 tuần được xem là táo bón lâu ngày.

1.1. Chế độ ăn thiếu chất xơ, uống ít nước

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Nhiều bé ăn quá nhiều tinh bột tinh chế, đồ ăn nhanh, bánh kẹo nhưng lại ăn rất ít rau xanh và hoa quả. Chất xơ có vai trò như “chất bôi trơn” tự nhiên, giúp phân mềm và dễ di chuyển. Khi thiếu chất xơ, phân trở nên khô, cứng.

Ngoài ra, nhiều bé chưa có thói quen uống đủ nước mỗi ngày. Thiếu nước khiến phân bị mất nước và trở nên cứng, gây khó khăn cho việc đi ngoài.

1.2. Thói quen nhịn đi vệ sinh

Nhiều bé do sợ đau khi đi ngoài, sợ bẩn hoặc mải chơi nên cố tình nhịn. Thói quen này khiến phân bị ứ đọng, ngày càng khô và cứng hơn. Lâu dần, bé sẽ hình thành thói quen nhịn, tạo ra một vòng luẩn quẩn khiến táo bón trở nên nặng hơn.

1.3. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc thường dùng cho trẻ như sắt, canxi hay kháng sinh có thể gây mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Việc này làm ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, gây ra các tác dụng phụ không mong muốn như táo bón kéo dài.

2.5. Nguyên nhân bệnh lý

Trong một số trường hợp hiếm gặp, táo bón lâu ngày có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn.

• Suy giáp: Tuyến giáp hoạt động kém có thể làm chậm nhu động ruột.
• Bệnh Hirschsprung: Đây là một dị tật bẩm sinh ở ruột già, khiến phân không thể di chuyển bình thường.
• Dị tật hậu môn – trực tràng: Cấu trúc bất thường ở hậu môn hoặc trực tràng có thể gây khó khăn khi đi ngoài.
• Thiếu men tiêu hóa: Bé thiếu các enzyme cần thiết để phân giải thức ăn, gây chậm tiêu và táo bón.

Táo bón lâu ngày ở trẻ có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn.

Nếu bạn đã điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt mà tình trạng của bé vẫn không cải thiện sau hai tuần, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị chính xác.

2. Dấu hiệu nhận biết bé bị táo bón lâu ngày

Cha mẹ có thể nhận ra tình trạng táo bón mạn tính ở bé qua các biểu hiện sau:

• Đi ngoài ít hơn 3 lần/tuần, kéo dài trên 2 tuần.
• Phân rắn, to, vón cục.
• Bé rặn mạnh, khóc khi đi ngoài.
• Có máu dính trên giấy vệ sinh hoặc phân do nứt kẽ hậu môn.
• Bụng bé căng cứng, chán ăn, nôn trớ.
• Bé sợ ngồi bô, thường xuyên nhịn vệ sinh.

3. Bé bị táo bón lâu ngày có nguy hiểm không?

Táo bón kéo dài ở trẻ có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Mặc dù ban đầu có vẻ không nguy hiểm, nhưng theo thời gian, tình trạng này có thể ảnh hưởng cả đến sức khỏe thể chất và tâm lý của bé.

• Nứt kẽ hậu môn và trĩ sớm: Khi bé phải rặn nhiều để đẩy phân cứng ra ngoài, vùng da mềm ở hậu môn có thể bị tổn thương, gây ra vết rách và chảy máu. Tình trạng này nếu lặp lại nhiều lần có thể dẫn đến nứt kẽ hậu môn và tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ sớm.
• Biếng ăn và suy dinh dưỡng: Táo bón khiến bé luôn có cảm giác đầy bụng, khó chịu, dẫn đến chán ăn, ăn ít. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng hấp thu dinh dưỡng và có thể gây suy dinh dưỡng hoặc chậm lớn.
• Ảnh hưởng tâm lý: Cảm giác đau đớn khi đi ngoài có thể khiến bé sợ hãi và hình thành thói quen nhịn đi vệ sinh. Thói quen này tạo ra một vòng luẩn quẩn: càng nhịn, phân càng khô cứng, và lần đi ngoài tiếp theo lại càng đau hơn.
• Nguy cơ táo bón mạn tính: Nếu không được điều trị dứt điểm, táo bón sẽ trở thành bệnh lý mạn tính, khó kiểm soát. Khi đó, bé có thể phải phụ thuộc vào các loại thuốc hoặc can thiệp y tế để đi ngoài, ảnh hưởng lâu dài đến hệ tiêu hóa.

 Táo bón lâu ngày có thể dẫn tới biếng ăn, suy dinh dưỡng.

Khi phát hiện bé bị táo bón kéo dài, bạn nên có giải pháp xử lý kịp thời, bao gồm việc điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt. Nếu tình trạng không cải thiện, hãy đưa bé đến gặp bác sĩ để tìm ra nguyên nhân và có hướng điều trị phù hợp nhất.

4. Cách xử lý khi bé bị táo bón lâu ngày

Khi bé bị táo bón lâu ngày, cha mẹ cần kết hợp nhiều biện pháp để giải quyết triệt để tình trạng này. Dưới đây là những cách xử lý hiệu quả mà bạn nên áp dụng:

4.1. Điều chỉnh chế độ ăn

Đây là bước quan trọng nhất. Phân cứng chủ yếu là do thiếu chất xơ và nước.

• Tăng chất xơ: Bổ sung các loại rau củ, trái cây giàu chất xơ như khoai lang, bí đỏ, rau mồng tơi, đu đủ, chuối, lê. Bạn có thể chế biến thành súp, sinh tố hoặc cho bé ăn trực tiếp.
• Tăng cường nước: Đảm bảo bé uống đủ nước lọc mỗi ngày. Bạn có thể cho bé uống thêm nước ép trái cây loãng hoặc súp, canh để bổ sung chất lỏng.
• Hạn chế thực phẩm gây táo bón: Giảm bớt các món ăn nhiều đạm, chất béo (phô mai, đồ chiên rán) và các loại đồ ngọt, bánh kẹo.

4.2. Tập thói quen đi vệ sinh

Cho bé ngồi bô vào một giờ nhất định mỗi ngày, tốt nhất là sau bữa ăn. Điều này giúp kích thích nhu động ruột và hình thành thói quen tốt. Đừng gây áp lực hay la mắng khi bé không đi ngoài được. Hãy động viên và khen ngợi bé để bé không còn sợ hãi.

4.3. Vận động nhiều hơn

Khuyến khích bé chạy nhảy, vui chơi, hoặc tập các động tác co duỗi chân. Vận động giúp tăng cường nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa. Ngoài ra mẹ có thể áp dụng các biện pháp massage nhằm tăng nhu động ruột, kích thích trẻ đi tiêu.

Khuyến khích trẻ tăng cường vận động để tăng nhu động ruột.

4.4. Bổ sung men vi sinh và bào tử lợi khuẩn

Men vi sinh và bào tử lợi khuẩn giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa, làm mềm phân. Đây là biện pháp an toàn, hỗ trợ lâu dài cho trẻ.

4.5. Dùng thuốc theo chỉ định

Trong trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc nhuận tràng hoặc thụt hậu môn. Cha mẹ tuyệt đối không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định y tế.

5. Biện pháp phòng ngừa bé bị táo bón lâu ngày

Để tránh táo bón tái phát, cha mẹ cần:

• Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ.
• Tập thói quen uống đủ nước.
• Cho bé vận động, chơi ngoài trời hằng ngày.
• Bổ sung men vi sinh, bào tử lợi khuẩn đều đặn.
• Hình thành thói quen đi vệ sinh đúng giờ cho trẻ.

Tập thói quen đi vệ sinh đúng giờ cho trẻ để ngừa táo bón.

6. Bé bị táo bón lâu ngày có cần thụt hậu môn không?

Khi trẻ bị táo bón lâu ngày, nhiều phụ huynh băn khoăn liệu có nên thụt hậu môn cho bé. Câu trả lời là chỉ nên thực hiện khi có chỉ định của bác sĩ, bởi việc lạm dụng có thể gây ra nhiều rủi ro.

Việc thụt hậu môn thường xuyên có thể khiến bé mất đi phản xạ tự đi ngoài và trở nên phụ thuộc vào phương pháp này. Về lâu dài, điều này sẽ làm tình trạng táo bón càng nặng thêm. Thụt hậu môn không đúng cách còn có nguy cơ làm tổn thương niêm mạc ruột của bé.

Bé bị táo bón lâu ngày không chỉ gây khó chịu, ảnh hưởng sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho sức khỏe. Cha mẹ cần chú ý điều chỉnh chế độ ăn, bổ sung nước, tập thói quen đi vệ sinh và tăng cường vận động cho trẻ. Nếu tình trạng táo bón kéo dài kèm theo dấu hiệu bất thường, hãy đưa bé đi khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.